Co to jest skala?
Jest to sekwencja dźwięków uporządkowanych według określonego schematu.
Na pewno każdy z nas zna skalę durową (jońską), tzw. wesołą, której jest zdecydowanie najwięcej w naszej kulturze. Dźwięków w skali jońskiej mamy siedem, ósmy jest powtórzeniem pierwszego. Czyli budując od dźwięku “do”, otrzymamy: do, re, mi fa sol, la si, do.
Jeśli każdy z kolejnych stopni skali jońskiej będzie dźwiękiem rozpoczynającym, otrzymamy właśnie skale modalne.
skala jońska – od dźwięku “do”
skala dorycka – od “re”
skala frygijska – od “mi”
skala lidyjska – od “fa”
skala miksolidyjska – od “sol”
skala eolska – od “la”
skala lokrycka – od “si”
Każda skala brzmi inaczej, ponieważ ma inne odległości między dźwiękami (rozkład całych tonów i półtonów).
Niby te same dźwięki, ale jednak usłyszymy, że każda z nich ma swój wyjątkowy charakter i zaprasza nas w inną muzyczną podróż
No to RUSZAMY!!!
Skala Jońska
Nietypowa nazwa, ale spokojnie, to skala prawdopodobnie nam najbardziej znana: skala durowa naturalna!
Na czym polega?
w jej skład wchodzą dźwięki:
DO RE MI FA SOL LA SI (DO)
Akordy pełniące główne funkcje w tej skali to:
tonika (trójdźwięk zbudowany od I stopnia skali)
dominanta (trójdźwięk zbudowany od V stopnia skali)
subdominanta (trójdźwięk zbudowany od IV stopnia skali)
Powiedzmy o niej prościej. Jak ją skojarzyć?
Jest to skala najbliższa nam kulturowo. Pewnie pamiętacie, jak w szkołach byliśmy jeszcze uczeni, że melodia jest ‘wesoła’ albo ‘smutna’. My mówimy właśnie o tej wesołej.
Jest jej wokół nas najwięcej. Można powiedzieć, że towarzyszy nam w wielu różnych okazjach.
Przykłady skali jońskiej:
Ach śpij kochanie – kołysanka którą chyba każdy zna
Lato lato, lato czeka – piosenka rozpoczynająca niejedne wakacje
Skala Dorycka
Jest to druga ze skal modalnych. Mamy w niej zupełnie inny charakter. Subiektywnie myślimy o niej jako o patetycznej, nostalgicznej, podnoszącej na duchu 🙂
Na czym polega?
Jest to skala zbudowana na drugim stopniu skali durowej (jońskiej). W jej skład wchodzą te same dźwięki co w skali jońskiej, jednak nie rozpoczynamy budowania od jej pierwszego, lecz drugiego dźwięku.
RE MI FA SOL LA SI DO (RE)
Akordy pełniące główne funkcje w tej skali to:
tonika (trójdźwięk zbudowany od I stopnia skali)
subdominanta (trójdźwięk zbudowany od IV stopnia skali)
subtonika (trójdźwięk zbudowany od VII stopnia skali)
Powiedzmy o niej prościej Jak ją skojarzyć?
Jest to skala, która nieodłącznie kojarzy się z pieśniami, znanymi jako szanty!
Kojarzycie “Morskie opowieści”? Jest to kwintesencja tej skali.
Wiele pieśni rycerskich jest również na niej oparta, między innymi utwór ważny w historii Polski – Bogurodzica.
Skale modalne są dla muzyki jak zdania, więc wiele utworów korzysta z tej skali łącząc ją razem z innymi.
Przykłady skali doryckiej
Get lucky – Daft Pank (ft. Pharrel Williams)
So What – Miles Davis
Uptown Funk – Mark Ronson (ft. Bruno Mars)
W kolejnym wpisie poznamy skalę: frygijską, lidyjską oraz miksolidyjską. Mamy nadzieję, że powoli odczarowujemy temat skal
autor artykułu:
Marcin Remfeld
Literatura:
Gordon, E. E., Klimas-Kuchtowa, E. Teoria uczenia się muzyki: niemowlęta i małe dzieci. Harmonia Universalis, 2016.
Gawryłkiewicz, J., Gawryłkiewicz, M. Podręcznik do kierowania edukacją muzyczną małego dziecka wg teorii uczenia się muzyki Edwina E. Gordona. Impuls, 2010.
Pazur, B. Nauka improwizacji muzycznej wg teorii uczenia się muzyki Edwina E. Gordona. Rytm, skale, harmonia. 1 i 2 część. Polihymnia, 2019.